Karolina Ćwiek-Rogalska

Nominacja za książkę Ziemie. Historia odzyskiwania utraty, w której prywatne doświadczenie splata się z pamięcią zbiorową. Za umiejętność łączenia wielkiej historii z cichymi głosami przeszłości oraz za odwagę w przywracaniu pamięci.

Autorka książki – kulturoznawczyni, etnolożka i bohemistka – związana z Instytutem Slawistyki PAN, wraca do rodzinnego Wałcza – miasta, które przed 1945 rokiem nosiło nazwę Deutsch Krone. To właśnie stąd wyrusza jej badawcza i osobista podróż po „Ziemiach Odzyskanych”, czyli po miejscach, które po wojnie trzeba było na nowo nazwać, oswoić i zrozumieć. Z troską i naukową precyzją bada, jak ludzie uczyli się żyć w przestrzeni, która wciąż nosiła ślady swoich dawnych mieszkańców.

Ćwiek-Rogalska nie rekonstruuje historii w sposób linearny. W jej książce pamięć jest żywą tkanką – pełną nieoczywistości, sprzeczności, emocji. Autorka oddaje głos tym, którzy tworzyli nową Polskę na gruzach starego świata: osadnikom, urzędnikom, żołnierzom, ale też Niemcom, dla których ta ziemia była Heimat. To opowieść o ludziach, którzy w obcym miejscu próbowali poczuć się u siebie – i o duchach przeszłości, które do dziś nawiedzają krajobraz Pomorza, Śląska czy Mazur.

W Ziemiach nauka spotyka się z empatią, a antropologia z literaturą. Książka łączy rzetelny warsztat badaczki z niezwykłą wrażliwością narratorki, która rozumie, że każda mapa jest również opowieścią. To głęboko ludzkie i aktualne dzieło pokazuje, że historia nie kończy się na granicach, datach i podręcznikach, lecz wciąż trwa – choćby w miejscach, które mijamy każdego dnia.