Arolsen Archives

Nominacja za projekt #StolenMemory, którego celem jest odzyskanie pamiątek osobistych więźniów nazistowskich obozów koncentracyjnych i zwrócenie ich rodzinom. Za kampanię „Powstanie Warszawskie. Nieznane hiSTOrie”, dzięki której 100 rodzin odzyska pamiątki po swoich przodkach, wywiezionych do obozów w trakcie zrywu z 1944 roku. Arolsen Archives swoją wyjątkową inicjatywą nie tylko przypomina o ofiarach, ale również znajduje sposób na głębokie połączenie z tragicznymi losami przodków i nadanie statystykom ludzkiej twarzy.

Arolsen Archives to międzynarodowe centrum dokumentacji, które na co dzień zajmuje się badaniem i przechowywaniem archiwów związanych z ofiarami nazistowskich prześladowań. Te powstałe tuż po II wojnie światowej archiwa stanowią dziś jedno z najważniejszych na świecie źródeł informacji o osobach przetrzymywanych w nazistowskich obozach koncentracyjnych, więzieniach i gettach.

Arolsen Archives gromadzą miliony dokumentów, w tym akta więźniów, dokumenty pracy przymusowej oraz dowody zbrodni przeciwko ludzkości. Instytucja od lat działa na rzecz edukacji i promowania pamięci o ofiarach nazizmu, a także angażuje się w projekty, które pozwalają odzyskiwać i przekazywać rodzinom artefakty z czasów wojny.

Projekt #StolenMemory to jedno z najważniejszych przedsięwzięć realizowanych przez Arolsen Archives. Jego celem jest odnalezienie i zwrócenie rodzinom osobistych przedmiotów odebranych więźniom w momencie ich aresztowania. Wśród pamiątek znajdują się zegarki, biżuteria, zdjęcia, medale oraz dokumenty. Każdy przedmiot opowiada nieznaną historię i jest świadectwem życia osób, które często nie miały szansy wrócić do domu. Dzięki zaangażowaniu Arolsen Archives te drobne, ale niezwykle symboliczne przedmioty odzyskują swoje znaczenie.

W zasobach Arolsen Archives – wśród 2 tys. zachowanych depozytów – znajdują się takie, które należały do osób wywiezionych z Warszawy w trakcie Powstania Warszawskiego. Dlatego też archiwum zainicjowało kampanię społeczną pt. „Powstanie Warszawskie. Nieznane hiSTOrie”, której celem jest odnalezienie 100 rodzin Powstańców i zwrócenie im pamiątek po bliskich osobach.

Każdy przedmiot niesie za sobą wiele poruszających ludzkich historii, jak ta Edmunda Kopki, uczestnika Powstania Warszawskiego, który został wywieziony do obozu i tam stracił życie. Dzięki wysiłkom Arolsen Archives w maju 2024 r. jego rodzina mogła odzyskać rzeczy, które odebrano mu w momencie aresztowania. Do 31 lipca udało się przekazać pamiątki już po kilku osobach, co udowadnia, że historia nie jest tylko datami i faktami, ale przede wszystkim – ludźmi i ich osobistymi losami.

Arolsen Archives z ogromnym zaangażowaniem prowadzi także działania edukacyjne, organizując warsztaty, projekty badawcze i wystawy. Te ostatnie organizuje także w szkołach, we współpracy z polskimi organizacjami, które przybliżają historię żołnierzy Armii Krajowej – na przykład jej 5. Wileńskiej Brygady.

Dzięki projektowi #StolenMemory oraz codziennej pracy Arolsen Archives możliwe jest nie tylko odkrywanie nieznanych dotąd faktów z przeszłości, ale również przywracanie pamięci, tożsamości i godności ofiarom nazistowskich prześladowań. Instytucja ta z oddaniem i empatią pomaga rodzinom odnaleźć fragmenty utraconego dziedzictwa, a także zachęca do refleksji nad znaczeniem historii.