Archiglass

Nominacja za stworzenie niezwykle poruszającego dzieła: Pomnika Żołnierzy Niezłomnych we Wrocławiu. Za wyjście z estetyki patosu na rzecz nieuchwytności, poczucia zadumy, tajemniczości. Firma Archiglass pod kierownictwem Tomasza i Konrada Urbanowiczów oddała niezwykle poruszający hołd dla żołnierzy walczących w komunistycznym podziemiu po II wojnie światowej. Zrobiła ukłon w stronę przeszłości i pamięci, wykorzystując do tego minimalistyczne, budzące emocje, iście współczesne środki.

Kluczowym elementem projektu są szklane postacie żołnierzy w skali 1:1, ukryte w transparentnych bryłach. Szara farba pokrywająca sylwetki nawiązuje do starych fotografii, które nasi pradziadkowie przechowywali w tekturowych albumach. Gra światła padającego na szkło tworzy iluzję ruchu i ukazuje różne aspekty figur w zależności od kąta widzenia. Zależnie od perspektywy widza, który przechodzi między bryłami, sylwetki są też mniej lub bardziej widoczne.

To wizualne przedstawienie symbolizuje ciągłe zagrożenie i strach, które towarzyszyły walczącym w podziemiu, ich nieustanne poświęcenie dla wolności, a także ich działalność konspiracyjną lub też próby wymazywania jej przez władzę komunistyczną. Zamiast stawiać na monumentalność, projekt skupia się na subtelnej, niemal efemerycznej obecności. Żołnierze nie stoją na podwyższeniach, tylko stanowią element otoczenia. Bryły nieco jednak ich unoszą, co symbolizować ma ich niezłomnego, szlachetnego ducha.

Zamknięcie postaci w bryłach to coś, co skłania odbiorców do refleksji nad tragizmem ich życia: pełnego strachu, sytuacji bez wyjścia, wykluczającego swobodę, kończącego się bardzo często więzieniem i śmiercią. Walczyć i mieć nadzieję na zwycięstwo, zwyciężyć – i znów musieć trwać w nadziei i walczyć… O kraj, o siebie.

Materiał, jakim jest szkło – kruchy, lecz jednocześnie hartowany, trwały – został wybrany przez twórców nieprzypadkowo. Symbolizuje on delikatność ludzkiego życia, ale i siłę idei, które przetrwają najtrudniejsze chwile. Archiglass poprzez swoją twórczość podkreśla, że pamięć o bohaterach, choć ulotna jak światło w szkle, będzie trwała, tak jak trwa idea wolności, o którą walczyli Żołnierze Niezłomni.

Uroczystość odsłonięcia monumentu odbyła się 8 maja 2024 roku. Pomnik stanął na skwerze pomiędzy ulicami: Borowską, Dyrekcyjną i Glinianą. Wpisuje się w krajobraz Wrocławia jako miejsce pamięci, które zmusza do zadumy nad konsekwencjami historycznych wydarzeń. Dzieło zyskało już uznanie, otrzymując prestiżowe nagrody, w tym wyróżnienia na międzynarodowych konkursach artystycznych, takich jak CODAawards 2024, gdzie zdobyło nagrodę publiczności oraz w kategorii Public Spaces.

Całość projektu to wyjątkowa próba przeniesienia emocji i pamięci w sferę sztuki współczesnej, gdzie technika szklarska w połączeniu z minimalistycznym designem buduje nie tylko piękno formy, ale i głęboką narrację historyczną.